Wskaźnik Time Price Opportunities (TPO)
Dzięki wskaźnikowi Time Price Opportunity (TPO), znanemu również jako „Market Profile”, możesz analizować aktywność rynkową według poziomów cenowych, które kształtują się w czasie. Narzędzie to oferuje unikalne spojrzenie na dynamikę rynku, rozkład cen oraz potencjalne poziomy docelowe, pomagając przewidywać przyszłe zachowanie rynku.
Na platformie TradingView możesz również korzystać z TPO jako typu wykresu. Tutaj jednak skupimy się wyłącznie na wskaźniku, ponieważ stanowi on podstawę obu narzędzi analizy technicznej.
SPIS TREŚCI:
- Czym jest wskaźnik TPO
- Zasady obliczania TPO
- Jak odczytywać TPO
- Pojedyncze znaczniki (Single prints)
- Słaby szczyt i słaby dołek (Poor high and poor low)
- Podział i scalanie profili
- Ustawienia wskaźnika
Czym jest wskaźnik TPO
J. Peter Steidlmayer sformułował koncepcję Time Price Opportunity na Chicago Board of Trade (CBOT) w latach 80. XX wieku. Profile TPO zyskały popularność na rynkach kontraktów terminowych i towarów, a dziś są powszechnie stosowane we wszystkich sektorach.
TPO wizualizuje bloki czasowe spędzone na każdym poziomie cenowym profilu oraz kolejność ich przebywania w danym okresie.
Pomaga identyfikować istotne poziomy cenowe i wzorce rynkowe, które mogą być trudne do dostrzeżenia w surowych danych cenowych.
Zasady obliczania TPO
Wskaźnik wyświetla profil TPO po lewej stronie każdego okresu i opcjonalny profil wolumenu po prawej.
Profil TPO
Można określić liczbę dni, tygodni lub miesięcy, które obejmuje dany profil.
Następnie wskaźnik dzieli ten okres na równe bloki czasowe, zgodnie z wybraną wielkością bloku (5, 10, 15, 30 minut oraz 1, 2 lub 4 godziny).
Każdy kolejny blok czasowy oznaczany jest literą alfabetu. Sekwencja rozpoczyna się od wielkich liter A–Z. Jeśli potrzebne są kolejne litery, wskaźnik użyje małych liter a–z. W przypadku wyczerpania liter, sekwencja zostanie powtórzona.
Wskaźnik tworzy poziomy cenowe (wiersze) dla każdego okresu zgodnie z określoną wielkością wiersza. Może on być wyliczany automatycznie lub zdefiniowany ręcznie poprzez określenie liczby ticków na wiersz.
Profil wyświetla blok na poziomie cenowym dla każdego segmentu czasowego, w którym cena osiągnęła dany poziom.
Na przykład blok „A” w wierszu oznacza, że cena rynkowa osiągnęła ten poziom w pierwszym bloku czasowym.
Obszar wartości TPO (VA)
Obszar wartości to zakres cen, który zawiera znaczną koncentrację bloków TPO w danym okresie. Oznacza to przedział cenowy, w którym uczestnicy rynku wykazali największe zainteresowanie. Traderzy często wykorzystują ten obszar do identyfikowania potencjalnych poziomów wsparcia i oporu.
Wskaźnik stosuje następujący algorytm do określania obszaru wartości profilu TPO:
- Określa łączną liczbę bloków w profilu
- Oblicza docelową liczbę bloków w VA według wzoru:
VA Target = całkowita liczba bloków × procent obszaru wartości / 100
- Rozpoczyna liczenie bloków VA od wiersza z największą liczbą bloków (punkt kontroli — POC). To pierwszy wiersz dodany do VA
- Zlicza bloki w wierszu powyżej najwyższego wiersza VA
- Zlicza bloki w wierszu poniżej najniższego wiersza VA
- Wybiera wiersz z większą liczbą bloków spośród dwóch powyższych i dodaje go do VA. Jeśli liczby są równe, dodaje wiersz bliższy POC. Jeśli również odległość jest równa, dodaje wyższy wiersz
- Powtarza kroki 4–6 aż liczba bloków VA osiągnie wartość docelową z kroku 2
- Wiersze najwyższy i najniższy w VA stanowią odpowiednio VAH (górna granica) i VAL (dolna granica)
Rozmiar wierszy
Gdy pole „Row Size” ustawione jest na „Auto”, wskaźnik oblicza rozmiar wiersza na podstawie ostatnich 300 świec (licząc od najbardziej prawej widocznej). Najpierw oblicza zakres ticków:
MinTickRange = (HighValue – LowValue) / MinimumTick
Następnie dzieli ten wynik przez 80, czyli liczbę wierszy, które muszą zmieścić się na wykresie:
RowTicks = MinTickRange / RowsRequired
Następnie zaokrągla ten wynik, aby obliczyć finalną wartość ticków na wiersz:
TicksPerRow = round(RowTicks / Increment) × przyrost
Przyrost, do którego następuje zaokrąglenie, zależy od zakresu obliczonej wartości:
If 1 <= RowTicks <= 100, przyrost = 5 If 100 <= RowTicks <= 1,000, przyrost = 50 If 1,000 <= RowTicks <= 10,000, przyrost = 500 If 10,000 <= RowTicks <= 100,000, przyrost = 5,000 itd...
Wskaźnik przelicza rozmiar wiersza przy dodaniu do wykresu, przywróceniu ustawień domyślnych, zmianie symbolu lub interwału czasowego.
Profil wolumenu
Opcjonalny profil wolumenu używa danych z interwału „Block size” do obliczeń. Porównanie profilu wolumenu z profilem TPO może pomóc potwierdzić znaczenie poziomów cenowych.
Jak odczytywać TPO
Równowaga i nierównowaga
Można założyć, że rynek zawsze znajduje się w stanie równowagi albo nierównowagi. W tym kontekście stan równowagi oznacza, że liczba kupujących i sprzedających danego instrumentu jest w przybliżeniu równa. W takiej sytuacji popyt i podaż są zrównoważone, a ceny koncentrują się wokół wartości godziwej.
Jeśli liczba kupujących przewyższa liczbę sprzedających — lub odwrotnie — rynek można uznać za znajdujący się w stanie nierównowagi. W takim przypadku cena rynkowa rozpoczyna ruch kierunkowy w poszukiwaniu nowej wartości godziwej. Ceny mogą rosnąć, gdy kupujących jest więcej niż sprzedających, lub spadać, gdy przeważają sprzedający. W obu scenariuszach ruch kierunkowy może trwać do momentu, aż liczba kupujących i sprzedających się wyrówna, prowadząc do ponownego stanu równowagi na nowym poziomie cenowym.
Zakres początkowej równowagi (IBR)
Zakres początkowej równowagi (Initial Balance Range – IBR) to zakres cen odwiedzonych podczas pierwszych bloków czasowych w okresie danego profilu. W początkowych fazach sesji rynek może wykazywać zwiększoną aktywność handlową.
IBR można wykorzystać do identyfikacji wczesnych poziomów istotnych, które mogą stanowić punkt odniesienia przy analizie dalszego ruchu cen. Wskaźnik TPO przedstawia IBR jako pionową linię po lewej stronie początku okresu. Linię IBR oraz liczbę bloków czasowych używanych w jej obliczaniu można włączyć na karcie „Style” w ustawieniach skryptu.
Poziom środkowy TPO
Poziom środkowy TPO (TPO Midpoint) oznacza medianę pomiędzy najniższym a najwyższym poziomem cenowym w profilu TPO, obliczaną według wzoru:
TPO Midpoint = (Najwyższa cena TPO + Najniższa cena TPO ) / 2
Poziomy wsparcia i oporu
Poziomy wsparcia i oporu to kluczowe obszary cenowe, w których rynek historycznie wykazywał skoncentrowaną aktywność zakupową (wsparcie) lub sprzedażową (opór). Takie poziomy mogą być wykorzystywane jako punkty odniesienia do identyfikowania potencjalnych stref odwrócenia lub kontynuacji ruchu cenowego. W analizie TPO do takich poziomów zalicza się m.in. punkt kontroli (POC), górną granicę obszaru wartości (VAH) oraz dolną granicę obszaru wartości (VAL), a także inne istotne poziomy cenowe.
Punkt kontroli (POC) to poziom, na którym cena rynkowa spędziła najwięcej czasu w analizowanym okresie profilu. Wskazuje on wartość, przy której koncentracja aktywności handlowej była największa, co dostarcza informacji na temat równowagi rynkowej i dominującego konsensusu.
POC można traktować jako potencjalny punkt odniesienia dla przyszłych ruchów cenowych, ponieważ cena rynkowa ma tendencję do powracania w rejony o wysokiej koncentracji aktywności historycznej. Wielokrotna interakcja ceny z poziomem POC w kolejnych profilach zwiększa jego znaczenie analityczne jako poziomu wsparcia lub oporu.
Górna i dolna granica obszaru wartości — odpowiednio VAH (Value Area High) i VAL (Value Area Low) — wyznaczają górną i dolną granicę przedziału cenowego, w którym miała miejsce większość aktywności rynkowej w analizowanym okresie. VAH i VAL mogą służyć jako potencjalne poziomy wsparcia lub oporu w kolejnych okresach.
Dystrybucje
Innym podejściem interpretacyjnym w analizie TPO jest uwzględnienie wybranej przez Ciebie ścieżki — niezależnie od tego, czy jesteś aktywnym traderem, czy inwestorem długoterminowym.
W przypadku handlu krótkoterminowego (np. dziennego) warto dokładniej przyjrzeć się obszarowi wartości i prowadzić transakcje w jego granicach.
W strategiach długoterminowych nie należy ograniczać się wyłącznie do tej strefy. Można poszukiwać bardziej korzystnych poziomów cenowych poza obszarem wartości — poniżej VAL dla kupujących oraz powyżej VAH dla sprzedających.
Gdy wolumen rynkowy jest zdominowany przez traderów długoterminowych, cena danego instrumentu może wykonywać bardziej zdecydowane ruchy w górę lub w dół — w zależności od koncentracji kupujących i sprzedających.
Takie podejście interpretacyjne pozwala zrozumieć typowe wzorce kształtowania się zakresów cenowych — czyli tzw. dystrybucje — widoczne w profilach TPO. Oto kilka z nich:
Dystrybucja dnia normalnego (Normal day distribution)
Dystrybucja dnia normalnego ma miejsce, gdy większość zakresu cenowego danego okresu (około 85%) mieści się w obrębie początkowego zakresu równowagi (Initial Balance Range – IBR). Oznacza to, że aktywność cenowa poza IBR jest nieistotna lub nieobecna.
W takim przypadku rynek można uznać za zrównoważony, ponieważ większość aktywności handlowej w danym okresie miała miejsce w obrębie obszaru wartości (czyli w strefie ceny godziwej).
Formacja ta sugeruje, że głównymi uczestnikami rynku są traderzy krótkoterminowi, a wpływ uczestników długoterminowych jest minimalny.
Dystrybucja dnia z odmianą normalną (Normal variation day distribution)
Dystrybucja dnia z odmianą normalną występuje, gdy bardziej aktywni stają się inwestorzy długoterminowi. Zakres cenowy wykracza poza początkowy zakres równowagi (IBR), a traderzy krótkoterminowi mają trudność z jego utrzymaniem. Rozszerzenie zakresu poza IBR może wynosić od kilku ticków do nawet dwukrotności jego rozmiaru.
Dystrybucja dnia trendowego (Trend day distribution)
Dzień trendowy występuje wtedy, gdy inwestorzy długoterminowi sukcesywnie rozszerzają zakres cenowy, tworząc ekspansję, która przekracza dwukrotność rozmiaru początkowego zakresu równowagi (IBR). Rynek kończy sesję ceną bliską jednego z ekstremów tej ekspansji. Taka formacja wskazuje, że to inwestorzy długoterminowi wywierają silniejszy wpływ na kierunek rynku, który poszukuje nowej wartości godziwej.
Dystrybucja dnia neutralnego (Neutral day distribution)
Dzień neutralny ma miejsce, gdy uczestnicy rynku tymczasowo rozszerzają zakres cenowy poza IBR, po czym cena się odwraca, a podobna formacja może pojawić się po przeciwnej stronie IBR. Taka dystrybucja sugeruje niepewność panującą na rynku. Zazwyczaj występuje, gdy rynek testuje możliwość kontynuacji lub zmianę istniejącego trendu.
Pojedyncze znaczniki (Single prints)
Pojedyncze znaczniki to nieekstremalne poziomy cenowe, które zawierają tylko jeden blok TPO. Cena rynkowa przeszła przez ten poziom tylko raz w trakcie okresu profilu. Tego typu poziomy można traktować jako sygnały potencjalnego zainteresowania rynkowego lub objawu nierównowagi. W związku z tym, pojedyncze znaczniki mogą przyciągać przyszłą aktywność handlową, ponieważ w tych miejscach kupno lub sprzedaż mogły być ograniczone lub nieoczekiwane.
Dodatkowo można monitorować te poziomy jako potencjalne miejsca, do których cena może powrócić — a także jako możliwe strefy wsparcia lub oporu. Aby wyróżnić pojedyncze znaczniki na wykresie, należy włączyć opcję „Single prints” w zakładce „Styl” ustawień wskaźnika.
Uwaga: W przypadku wystąpienia wielu pojedynczych znaczników z rzędu, wskaźnik wyróżni tylko pierwszy z nich.
Słaby szczyt i słaby dołek (Poor high and poor low)
Słabe szczyty i dołki to ekstremalne poziomy zawierające więcej niż jeden blok TPO. W analizie TPO poziomy te wskazują miejsca, w których ruch kierunkowy został zatrzymany bez wyraźnego odrzucenia ceny, co skutkuje płaskim, wąskim szczytem lub dołkiem na wykresie. Taka formacja sugeruje, że rynek mógł jeszcze w pełni nie przetestować poziomów cenowych powyżej maksimum profilu lub poniżej jego minimum, pozostawiając przestrzeń na dalszy ruch w tym kierunku.
Słabe szczyty i dołki nie wykazują typowego zwężania, które charakteryzuje silne odwrócenia. Przyciągają jednak uwagę uczestników rynku, którzy poszukują dalszego rozwoju zakresu cenowego. Choć nie muszą stanowić silnych poziomów wsparcia lub oporu, mogą wskazywać miejsca, w których impet rynku uległ zatrzymaniu — oferując tym samym istotne wskazówki do budowy strategii handlowej.
Podział i scalanie profili
Użytkownicy mogą dzielić lub scalać poszczególne profile wyświetlane na wykresie, aby analizować aktywność w wybranych obszarach wykresu na różnych poziomach szczegółowości. Aby skorzystać z tej funkcjonalności, kliknij prawym przyciskiem myszy wyświetlany profil i wybierz odpowiednią opcję z dolnej części menu kontekstowego.
„Podziel profil w tym znaku” – dzieli wybrany profil obejmujący dwa lub więcej bloków czasowych na dwa oddzielne profile w miejscu bloku TPO.
„Scal z poprzednim profilem” – łączy wybrany profil z wcześniejszym profilem widocznym na wykresie. Opcja dostępna tylko wtedy, gdy wybrany profil nie jest pierwszym profilem na wykresie.
„Cofnij wszystkie podziały i scalenia” – cofa wszystkie wykonane operacje dzielenia i scalania profili.
Uwaga: Operacje dzielenia i scalania są również resetowane po zmianie wartości w polach „Okres” („Period”) lub „Rozmiar bloku” („Block size”) w ustawieniach wejściowych wskaźnika.
Ustawienia wskaźnika
Wejścia (Inputs)
Okres (Period): Liczba dni, tygodni lub miesięcy, które obejmuje każdy profil. Wartość domyślna to jeden dzień.
Rozmiar bloku (Block size): Rozmiar bloków czasowych, które dzielą okres profilu. Mniejsze bloki czasowe dają bardziej szczegółowe wyniki. Dostępne wartości to 5, 10, 15, 30 minut oraz 1, 2 i 4 godziny. Domyślnie: 30 minut. Ta wartość wpływa na obliczenia zarówno profilu TPO, jak i profilu wolumenu.
Rozmiar wiersza (Row size): Tryb ustalania rozmiaru wierszy profilu. W ustawieniu domyślnym („Auto”) wskaźnik wyświetla obliczoną wartość w polu „Ticki na wiersz”. W trybie ręcznym użytkownik sam określa liczbę ticków na wiersz.
Ticki na wiersz (Tick per row): Liczba ticków w każdym wierszu profilu, która wpływa na liczbę wierszy w obrębie profilu. Pole to jest edytowalne tylko wtedy, gdy tryb „Rozmiar wiersza” ustawiony jest na ręczny. Jeśli wartość będzie zbyt mała, wskaźnik zgłosi błąd.
Procent obszaru wartości (Value area percentage): Procent całkowitej liczby bloków TPO wykorzystywany przy obliczaniu obszaru wartości. Wartość domyślna: 70%.
Styl
Kolory gradientu (Gradient colors): Kolory używane do tworzenia gradientu kolorystycznego bloków TPO. Pierwsze dwa kolory definiują zakres dla bloków A–Z, a kolejne dwa dla bloków a–z.
Bloki (Blocks): Przełącznik wyświetlania kolorowych bloków TPO. Ustawienie to nie ma wpływu, jeśli włączone są „Litery”, ale nie mogą być pokazane na wykresie z powodu braku miejsca.
Litery (Letters): Przełącznik wyświetlania liter TPO. Gdy jest włączony, litery są widoczne tylko wtedy, gdy wykres ma wystarczająco miejsca. W przeciwnym razie wyświetlane są kolorowe bloki.
Przezroczystość poza VA (Opacity outside VA): Ustawienie wartości przezroczystości dla poziomów znajdujących się poza granicami obszaru wartości.
Rozszerz bloki (Expand blocks): Po włączeniu, wskaźnik rozkłada bloki TPO wzdłuż kolejnych przedziałów w ramach okresu, zamiast łączyć je po lewej stronie. Funkcja ta pozwala lepiej zrozumieć sposób kalkulacji składowych bloku profilu i daje dodatkowy wgląd w przepływ aktywności cenowej w czasie.
POC: Przełącznik widoczności etykiety punktu kontroli i podświetlenia jego wiersza. Menu rozwijane określa, czy podświetlenie powinno być przedłużane poza okres profilu aż do momentu ponownego przecięcia poziomu przez cenę. Gdy wyświetlanie POC jest aktywne, wiersz i etykieta przyjmują kolor czcionki wykresu.
Słaby szczyt (Poor high): Przełącznik etykiety i linii „Słaby szczyt”. Menu pozwala określić, czy linia ma być przedłużona poza okres profilu aż do momentu przecięcia jej przez cenę.
Słaby dołek (Poor low): Przełącznik etykiety i linii „Słaby dołek”. Menu pozwala określić, czy linia ma być przedłużona poza okres profilu aż do przecięcia przez cenę.
Pojedyncze znaczniki (Single prints): Ustawienie wyróżniania pojedynczych znaczników oraz tego, czy wyróżnienie ma być przedłużane poza okres profilu do momentu ponownego przecięcia przez cenę.
VAH (Górna granica obszaru wartości): Przełącznik etykiety i linii VAH.
VAL (Dolna granica obszaru wartości): Przełącznik etykiety i linii VAL.
Poziom środkowy TPO (TPO midpoint): Przełącznik widoczności etykiety ceny środkowej profilu.
Otwarcie (Open): Przełącznik widoczności etykiety ceny otwarcia profilu.
Zamknięcie (Close): Przełącznik widoczności etykiety ceny zamknięcia profilu.
Zakres początkowej równowagi (Initial balance range, IBR): Przełącznik wyświetlania pionowych linii po lewej stronie profilu; pole tekstowe określa liczbę bloków używanych do obliczeń IBR.
Profil wolumenu (Volume profile)
Pokaż profil wolumenu (Show volume profile): Przełącznik widoczności profilu wolumenu po prawej stronie profilu TPO
Wartości (Values): Przełącznik wyświetlania etykiet z wartościami wolumenu dla każdego wiersza oraz całkowitego wolumenu okresu pod profilem. Wybór koloru etykiet odbywa się poprzez selektor koloru. Wskaźnik wyświetla te etykiety tylko wtedy, gdy na wykresie jest wystarczająco miejsca.
VAH: Przełącznik widoczności linii górnej granicy obszaru wartości profilu wolumenu oraz możliwość ustawienia jej koloru i stylu linii.
VAL: Przełącznik widoczności linii dolnej granicy obszaru wartości profilu wolumenu oraz możliwość ustawienia jej koloru i stylu linii.
POC: Przełącznik widoczności linii punktu kontroli w profilu wolumenu oraz możliwość ustawienia jej koloru i stylu linii.
Wolumen (Volume): Określa kolor poziomów znajdujących się poza obszarem wartości.
Obszar wartości (Value area): Określa kolor poziomów znajdujących się wewnątrz obszaru wartości.
Pozycjonowanie (Placement): Określa, czy profil wolumenu ma być wyrównany do lewej czy prawej strony wykresu.
TPO w skrócie
Wskaźnik Time Price Opportunity (TPO) wizualizuje aktywność rynkową, pokazując czas spędzony na różnych poziomach cenowych za pomocą bloków alfabetycznych. Wyświetla profile TPO, które ukazują stany równowagi i nierównowagi rynku, pomagając w identyfikacji istotnych poziomów cenowych, stref wsparcia i oporu oraz formacji dystrybucyjnych.
Kluczowe elementy obejmują obszar wartości (70% aktywności handlowej), punkt kontroli (najwyższa aktywność) oraz zakres początkowej równowagi (przedział cenowy z początku sesji). Wskaźnik obsługuje różne formacje dystrybucyjne (dzień normalny, dzień trendowy, dzień neutralny) i wyróżnia pojedyncze znaczniki oraz słabe szczyty/dołki jako potencjalne obszary przyszłego zainteresowania rynku.
Możesz dostosować okresy czasowe, rozmiary bloków i elementy wizualne, a także opcjonalnie wyświetlać profile wolumenu w celu dodatkowego potwierdzenia znaczenia poziomów cenowych.
Zobacz również: