Teoria i praktyka: Zastosowanie zniesienia Fibonacciego Co to jest ciąg Fibonacciego i jak stosować to narzędzie na naszych wykresach.
Leonardo Fibonacci to włoski matematyk żyjący w latach 1175-1250. W swoich pracach poruszał wiele zagadnień matematycznych dając różne zagadki w swoich pracach.
Dla inwestorów i traderów stosujących analizę techniczną znany jest z opisania tzw. ciągu Fibonacciego czyli ciągu liczb naturalnych gdzie pierwszą liczbą jest 0 drugą 1 a każda kolejna liczba to suma dwóch poprzednich czyli {0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89, 144, 233…}
Wielu techników do analiz swoich wykresów stosuje średnie kroczące ceny (wykładnicze, proste) np. EMA (Wykładnicza średnia krocząca EMA – Exponential Moving Average) oparte właśnie na tych liczbach stosując często EMA8 do handlu dziennego, EMA21 czy EMA55 do wyznaczenia wsparcia średniookresowego czy EMA144 w długookresowego. Inni stosują natomiast liczby bardziej popularne tj. 50/100/200.
Na podstawie tych średnich określa się wsparcia i opory które rynek respektuje w podaży lub popycie. Jest to też jedno z najprostszych narzędzi do określenia trendu którym rynek podąża w danej chwili.
W tym pomyśle przybliżę stosowanie jednak nie średnich a zastosowanie ciągu Fibonacciego w narzędziu zwanym zniesienie Fibonacciego i rozszerzenie Fibonacciego .
Narzędzie to bazuje na tzw. „Złotym podziale” lub „Złotej liczbie” i uzyskujemy poszczególne wsparcia/opory dzieląc dwie liczby z ciągu.
Na wykresie możemy nanieść potencjalne zmiany cen wg poziomów odchyleń 0,236 / 0,382 / 0,5 / 0,618 / 0,786 / 1 / 1,618 / 2,618 / 3,618 / 4,236
Wykres 1. Zniesienie Fibonacciego | ciąg liczb
Poziom: 0,236
Cyfrę uzyskujemy dzieląc
5/21 = 0,238
8/34 = 0,235
13/55 = 0,236
w efekcie zawsze uzyskując wartość 0,236 idąc ku coraz większym liczbom w ciągu
Poziom: 0,618
Cyfrę uzyskujemy dzieląc liczbę przez liczbę następującą w ciągu
5/8=0,625
8/13 = 0,615
13/21=0,619
144/233 =0,618
1597/2584 = 0,618
itd. aż dzieląc coraz większe cyfry uzyskujemy wynik 0,618
Poziom: 1,618
Jest to wynik dzielenia liczby przez liczbę poprzedzającą czyli
55/34=1,617
144/89=1,6179
233/144=1,618
2584/1597 = 1,618
Poziom: 2,628
Jest to wynik dzielenia liczby przez drugą liczbę poprzedzającą czyli
34/13 =2,615
89/34 = 2,617
344/144 = 2,618
Czyli im dalej podążamy w ciągu tym bardziej dokładny wynik otrzymujemy w naszym narzędziu.
Zniesienie Fibonacciego
Na platformie Tradingview zniesienie Fibonacciego możemy narysować na wykresie z dostępnych nam narzędzi na pasku w grupie „Narzędzia analityczne Gann i Fibonacci”
Zniesienie możemy nanieść zarówno na świeczkach jak i linii wykresu.
W przypadku gdy wchodzimy w okres spadków po wzrostach można wyznaczyć wsparcia na których kurs może się zatrzymać na wsparciu.
Na poniższym wykresie zniesienie zostało określone od ostatniego dołka na poziomie 113,6zł do szczytu na 230,85zł
Kurs kilkakrotnie testował poziomy 0,618 aż dotarł do 0,5 zniesienia fali wzrostowej.
Z zasady przyjmuje się, że przebicie 0,5 oznacza silną korektę spadkową i w tym przypadku możliwy cel to nawet 141zł czyli 0,236 zniesienia.
Wykres 2. KGHM | wyznaczenie
Istotne jest to, że jeśli rozpoznajemy trend spadkowy to rysujemy od dołka do ostatniego szczytu.
Wykres 3. KGHM | trend spadkowy
Co jeśli jednak mamy długookresowy trend wzrostowy. Wtedy rysujemy od góry do dołu wyznaczając zasięg kolejnych szczytów.
W swoich analizach nie wyznaczam zbyt długiego okresu dla trendu wzrostowego w przypadku zniesienia Fibonacciego ponieważ może rozmyć krótkookresowe wsparcia dla korekty
Wykres 4. Asbis | wykres tygodniowy
Wykres 5. Asbis | wykres tygodniowy – nałożenie narzędzia na wykres
W tej sytuacji stosuję metodę rysowania od ostatniej konsolidacji przed wybiciem do szczytu. Jak widać na wykresie kurs ma silne wsparcie na 0,618 tj. 20,45zł oraz ostatnie wsparcia na 23,85zł
W tym momencie można obserwować kurs czy zejdzie poniżej tych poziomów.
Dla zasady przyjmuje się, że odbicie od 0,786 jest potwierdzeniem trendu wzrostowego a poziom 0,5 ostatnim wsparciem do obrony, który pokonany od góry wskazuje na silniejszą korektę.
Zniesienie Fibonacciego możemy też stosować dla korekty kilkudniowej. Na przykładna PKNORLEN mieliśmy szczyt na 80,68zł z minimum na 72,48zł to zakładając, że obserwujemy spółkę codziennie i zobaczymy zieloną świeczkę po minimum można narysować zniesienie Fibonacciego pokazujące opory przed powrotem na szczyt.
Wykres 6. PKN Orlen
Wyznaczamy tym samym opory na poziomie 76,6 / 77,56 / 78,94zł do ostatniego szczytu na 80,68zł
Właściwe rozrysowanie zniesienia powinno być jednak od poprzedniego szczytu do dołka w trwającej korekcie i tym samym wyznaczenie oporów w okresie dłuższym niż kilka sesji.
Wykres 7. PKN Orlen
Możemy też nałożyć kilka poziomów zniesienia Fibonacciego w zależności od zakresu prowadzonej analizy.
Na przykładzie JSW możemy nałożyć na wykres zniesienie od szczytu ze stycznia 2018 roku do minimum z marca 2020 roku
Wykres 8. JSW – nałożenie zniesienia w zakresie 01.2018-03.2020
Wykres 9. JSW – nałożenie dwóch poziomów zniesienia Fibonacciego
Jak widać okolice 0,238 tj. 32,82zł był wsparciem i oporem dla okresu styczeń-sierpień 2021
a 16.09.2021 kurs odbił od 0,5 zniesienia fali spadkowej co oznacza mocny opór dla aktualnych wzrostów. Jednocześnie poziom 0,382 (47,5zł) wykazał silne wsparcie dla korekty z 16.09
Nakładając kolejne zniesienie od ostatniego najgłębszego dołka tj. z października 2020 do szczytu z 16.09 mamy poziomy wsparcia 31-33zł oraz 47-50zł
W tym przypadku jednak nadal analizujemy bardziej historię bez możliwości spojrzenia do przodu.
Prognozowanie cen w trendzie wzrostowym
Dlatego w celu spojrzenia co może się wydarzyć warto wykorzystać narzędzie zwane „rozszerzenie Fibonacciego bazujące na trendzie” .
Dodając do wykresu nasze narzędzie należy zawsze obrać konkretną strategię.
Jeśli analizujemy cały trend wzrostowy od ostatniego dołka to tak dodajemy zniesienie od minimum do maksimum ceny w danym okresie.
Teraz chcąc wyznaczyć ceny w kolejnych ruchach musimy również uwzględnić cały trend wzrostowy.
Narzędzie „Rozszerzenie Fib bazujące na trendzie” rysujemy od ceny minimalnej do ostatniego szczytu.
Tym samym uzyskujemy poziomy, które kurs będzie miał do pokonania przy przebiciu maksymalnej ceny jaką bierzemy pod uwagę.
Wykres 10. Prognoza oporów dla dalszych wzrostów
Na wykresie można zauważyć, że kurs dąży w kierunku 89,3zł gdzie mamy dość silny opór zarówno wynikający ze zniesienia jak i rozszerzenia Fibonacciego.
Jednak różnica między szczytem, a kolejnym poziomem wynosi ok. 12zł i niewiele nam da taki poziom.
Dlatego w swoich analizach szukam ostatniego znaczącego dołka lub okresu konsolidacji
Wykres 11. JSW – wyznaczenie oporów dla kolejnych wzrostów przy mniejszym zakresie.
Jak widać mamy kilka istotnych oporów jednak poziom 84zł jest zarówno w rozszerzeniu długookresowym (Wykres 10 - 0,5) jak i krótkookresowym (Wykres 11 - 1,0)
To oznacza, że możemy mieć tutaj główny cel trendu wzrostowego o ile kurs przekroczy ostatni szczyt na 58,7zł
Znane powiedzenie wśród osób sceptycznych do analizy technicznej mówi „Analiza wsteczna zawsze skuteczna” i jest to całkowita prawda. Ponieważ dzięki analizowaniu historii możemy nauczyć się prawidłowego nakładania poszczególnych narzędzi.
Przykładowo nałożenie rozszerzenia Fibonacciego w zakresie marzec 2020 – luty 2021 pokazuje, że kurs 58,44zł był na poziomie 0,5Fibo a to jest poziom, który z reguły daje silniejszy opór
Wykres 12. JSW – analiza wsteczna
To właśnie dzięki takim metodom nakładania narzędzia na wykresy jesteśmy w stanie eksperymentować i uczyć się analizy technicznej, a tym samym zdobywać doświadczenie w nakładaniu dostępnych narzędzi na dany wykres.
W wielu pomysłach publikowanych na Tradingview są wykresy z naniesionymi poziomami Fibo, które często potwierdzają wsparcia lub opory.
Przykłady wykorzystania Fibo w pomysłach
Wykres 13. Tauron publikacja pomysłu 09.07 - wsparcie 0,5 tj. 3,07zł które zadziałało 20.07
Wykres 14. PKPCARGO publikacja 31.08 – wsparcie 17,9 (0,618) i opór 20,3zł (0,786)
Wykres 15. Action publikacja 23.06 – wsparcie 9,5zł (0,5) w dniu 20.07
Nie zawsze jednak jest tak, że kurs zareaguje w danym poziomie na wykresie
Wykres 16. Kęty publikacja 20.07 – odbicie pod poziomem 0,786
W przypadku jednak tej spółki można było próbować szukać głębokości korekty na podstawie ostatniej jaka miała miejsce między 24.05-04.06
Wykres 17. Kęty – korekta z naniesieniem zniesienia Fibonacciego
Powyższy pomysł nie ma na celu przekonania, że analiza techniczna jest skuteczna, ale jeśli jesteśmy w posiadaniu akcji lub szukania miejsca do wejścia na dany walor to możemy próbować szukać wsparć czy też oporów na podstawie ciągu Fibonacciego.
Wielu inwestorów w ten sposób właśnie gra na rynku dlatego mamy okresy konsolidacji miejsca wsparć i oporów.
Zachęcam też do zapoznania się z literaturą fachową w zakresie analizy technicznej.
Narzędzia Tradingowe
Wstęp do Tradingu - pierwszy post na blogu #WannaBeTrader Hej,
Zgodnie z obietnicą ruszyłem z blogiem edukacyjnym, na którym będę pisał o analizie technicznej. Miałem okazję obserwować pracę profesjonalnych traderów, co przyniosło cenne doświadczenia i wiedzę, którą teraz chcę się podzielić z Wami. Używam różnych strategii i narzędzi m.in price action, formacje harmoniczne, Ichimoku. Jeśli chciał(a)byś tradować takie ruchy jak na wykresie (i powiązanych pomysłach) to zapraszam na mojego bloga i grupy na Telegramie (link w bio i sygnaturze). Poniżej pierwszy artykuł z mojego bloga.
---------------------
W ostatnim czasie wyraźnie wzrosło zainteresowanie rynkami finansowymi. Krach na giełdzie i tanie akcje kuszą inwestorów, popularność kryptowalut i nadzieja na szybkie zwroty zdają się nie słabnąć, inni zafascynowani są stylem życia, jak Wilk z Wall Street* i chcą spróbować swoich sił w handlu “na forexie”, towarami czy akcjami. Powody są różne, cel zawsze jest ten sam - powiększenie stanu konta. Wiele osób chciałoby spróbować, ale nie wie jak zacząć, dlatego na moim blogu i social mediach, będę się skupiał właśnie na podstawach. Mam nadzieję, że stworzą one solidny fundament do dalszego rozwoju oraz będą dla Ciebie drogowskazem do celu. Co z tym zrobisz i jakie będziesz miał wyniki, zależy już wyłącznie od poświęconego czasu i włożonego wysiłku. Ja sam traduję stosunkowo krótko, ale miałem szczęście oglądać najlepszych przy pracy, co zapewniło mi dobry start, dlatego chętnie dzielę się podstawowymi informacjami.
*Tu od razu małe sprostowanie odnośnie wspomnianego filmu - to autentyczna historia defraudacji i oszustwa na wielką skalę, więc tak naprawdę nie ma czym się ekscytować, chyba że ma się w planach podobny model. ;)
Zacznę od najczęściej słyszanego pytania “Chciałbym zainwestować w Bitcoina, jak mam zacząć”? Wyjaśnijmy sobie na wstępie, czym się różni inwestowanie od tradingu. Kupując akcje, nie kupujesz tylko numeru, lecz także część - jakkolwiek małą lub dużą - konkretnej firmy i przyszłych zysków, które ona generuje. Znaczy to, że fizycznie je nabywasz, podobnie sytuacja ma się z zakupem kryptowalut i trzymaniem ich w “walletach”. Zarówno handel CFD (kontrakt różnic kursowych), jak i forex pozwala uniknąć transferu aktywów fizycznych. CFD jest umową między kupującym i sprzedawcą, na mocy której, kupujący zapłaci sprzedającemu różnicę między aktualną wartością aktywów, a ich wartością w momencie zawarcia umowy (jeśli różnica jest ujemna, wówczas zamiast tego sprzedawca zapłaci kupującemu). Inna zasadnicza różnica to kwestia czasu, inwestorzy mogą czekać na zyski latami, nawet dekadami, podczas gdy trade może trwać kilka minut, a nawet sekund.
Załóżmy, że trading jest dla nas bardziej fascynujący i właśnie ta droga chcemy obrać. Dlaczego wtedy ograniczać się tylko do kryptowalut ? Na koniec dnia przecież i tak liczy się stopa zwrotu, a gdy spada Bitcoin to “ciągnie” za sobą wszystkie inne kryptowaluty (silna korelacja). Jeśli nie dywersyfikujemy naszych środków to razie “W” nastąpi szybka erozja naszego konta. Osobiście traktuje wszystkie krypto jak osobną walutę EUR czy USD i stosuje odpowiednie zarządzanie ryzykiem (risk management)
Gdy już odkryjemy inne niż krypto rynki finansowe następnym pojawiającym się pytaniem jest czy da się zarobić na tradingu? Czasem nawet słyszy się głosy, że “forex to scam” albo że w dłuższej perspektywie zawsze będziesz stratny.
Statystyki nie kłamią, około 80% graczy ponosi straty na rynku forex. Te liczby oczywiście nie obejmują tych, którzy dali się skusić “menadżerom kapitału” lub innym guru czy magikom tradingu, obiecującym podwojenie kapitału w ciągu miesiąca i/albo dodatkowe intratne propozycje (dla sprzedających) np. zakup strategii, wskaźnika czy innego złotego środka, mających być gwarantem ich sukcesu.
Po drugiej stronie mamy pozostałe 20% graczy, którym jednak się udaje wypracować jakiś zysk, więc odpowiedź jest prosta - nie jest to niemożliwe.
Czemu aż tylu graczy ponosi straty?
Słabe przygotowanie i planowanie. Nie da się dziś złapać za rakietę tenisową, a jutro wygrać Wimbledon. Niestety, większość tak wkracza w świat tradingu, a tylko wspomniane 20%, ma opracowany odpowiedni (tak! odpowiedni do Twojego stylu życia i pasującego do psychiki) plan tradingowy, ze sprawdzoną strategią i się ściśle go trzyma. Co to takiego trading plan, czy inaczej kompletny system? To zbiór reguł, według których musisz postępować, żeby mieć pozytywny wynik końcowy.
Z kolei żeby opracować i wdrożyć taki plan, trzeba mieć opanowane podstawy. I na tym będzie się skupiał mój blog - na edukacji i praktycznym zastosowaniu różnych technik i narzędzi. Jeśli liczysz na sygnały to się zawiedziesz, tu będziemy się uczyć, jak się posługiwać wędką krok po kroku.
Czy trading jest dla każdego?
Nie, nie oszukujmy się, trading nie jest dla każdego, tak jak nie dla każdego jest prowadzenie firmy czy rodzicielstwo.
I takie też według mnie powinno się mieć podejście do tradingu - profesjonalne, tak, jak przy prowadzeniu firmy. Spróbujcie znaleźć odnoszący sukcesy biznes z obrotami, jakie się osiąga w tradingu, bez ustrukturyzowanego planu opisującego wszystkie procesy i techniki, których używa, a także obejmujący sposób, w jaki zamierza dostosować się do zmian, które nastąpią.
Ze względu na to, że trading jest bezpośrednio połączony z pieniędzmi towarzyszą mu emocje, często duże emocje, których początkujący nie mogą znieść, szczególnie gdy widzą czerwony ekran i zlecenie stop loss. Sama świadomość, że nie miało się racji jest często dla wielu nie do zniesienia. Trzeba sobie zdać sprawę, że straty to koszty operacyjne jak koszty prowadzenia działalności oraz, ponieważ nie ma systemów, które mają 100% skuteczności.
Nie jest to też zajęcie, którym można się zajmować “z doskoku” na zasadzie puszczenia losu na loterii czy zakładu bukmacherskiego i liczenie na to, że “samo” będzie się działo.
Trading, jak każda praca wymaga zaangażowania i zarządzania. Oczywiście, po osiągnięciu pewnego poziomu i wraz z nabytym doświadczeniem będzie wymagać od nas coraz mniej czasu, szczególnie, gdy gramy na wyższych interwałach.
I najprawdopodobniej najbardziej nurtujące pytanie - ile można zarobić i jaki trzeba mieć kapitał na start?
Pewnie wielu zawiedzie ta odpowiedź, ale stanowczo się odradza granie na prawdziwym koncie (real account) bez przetestowania strategii na demie. Kolejność jest następująca - opanowanie podstaw, opracowanie strategii, backtesting (testowanie strategii na historycznych danych), konto demo, i dopiero otwieram male konto.
Jak damy sobie trochę czasu to zaoszczędzi to wielu rozczarowań, przede wszystkim tych finansowych. Gdy chcemy nauczyć się jeździć autem, najpierw uczymy się teorii, praktykujemy na placu, próbujemy naszych ruchu pod okiem instruktora, zdajemy kolejne egzaminy i dopiero po ich zaliczeniu dostajemy prawo jazdy. Większość pewnie zdaje sobie sprawę, że nie byłaby w stanie pokonać dziesięciogodzinnej trasy dzień po odebraniu prawa jazdy. Po paru miesiącach, a może nawet latach szłoby nam na pewno sprawniej i czulibyśmy się pewniej. Podobnie ma się z tradingiem.
Czy można zarobić 100% w rok? Tak, można. 30% w miesiąc? Też można. Jak?
Na pewno nie od razu.
